آشنایی خبر نگاران با شیوه تهیه خبر و خبر نگاری

آشنایی خبر نگار ان با شیوه تهیه خبر و خبر نگاری

تعاریفی از خبر.......

اولین مرحله در تهیه و تنظیم خبر (شناخت) آن است.خبر را باید شناخت و از ماهیت آن آگاه شد.در ذیل تعاریفی از خبر آمده است....

--خبرگزارشی از واقعیت هاست ولی هر واقعیتی را نمی توان خبر نامید.

-- خبر پیامی است که احتمال صدق و کذب در آن وجود دارد.

-- خبر الزاماً گزارش رویداد های جاری (تازه) نیست ، ممکن است واقعه ای که سالها قبل اتفاق افتاده است ، با نمایان شدن اطلاعات تازه ارزش خبری پیدا کند.

--  رویدای که قرار است اتفاق بیافتد ولی هنوز اتفاق نیافتاده است ممکن است خبر باشد.

-- آنچه امروز خبر است ممکن است فردا خبر نباشد.

-- آنچه برای یک نفر ارزش خبری دارد، برای دیگری ممکن است بی اهمیت باشد.

***ارزشهای خبری..

هر اتفاقی ارزش خبری لازم را برای انعکاس ندارد. بنا براین برای تشخیص این که چه رویدادی ارزش تهیه خبر دارد ، نیاز به معیارهایی داریم که به کمک آن بتوان وقایع را ارزیابی کرد و در اختیار مخاطب قرار داد.

معیار هایی که به تنهایی با آگاهی با ترکیب یکدیگر یک رویدادرا می سازند.و در ماهیت خود رویداد وجود دارند به آن ارزشهای خبری می گویند. برخی از معیار های ارزش خبر عبارتند از ......

1-در گیری..

رویدادوقتی بعد (دربرگیری) دارد که بر روی تعدادی از افراد جامعه تاثیری در زمان حال یا آینده داشته باشد.در برگیری ممکن است باعث نفع یا ضرر مادی یا معنوی افراد جامعه بوذه و دارای تاثیر مستقیم باشد.

2-شهرت...

اشخاص حقیقی یا حقوقی که به خاطر فعالیت هایشان در جامعه شناخته شده باشند ارزش خبری دارند.بعد شهرت ممکن است بار منفی داشته باشد. مثلاً مرگ یک فرد با مرگ یک فرد معروف ارزش خبری یکسان ندارند.

***دلیل اهمیت...

افراد یا نهادهای جامعه از شهرت یکسان بر خودار نیستند و بهمین دلیل ارزش خبری یکسان ندارد.شخصیتهای مذهبی ، سیاسی، اجتماعی یا سازمانهاو ادارات خصوصی و دولتی بخاطر کارها یا خدماتشان در گذشته میان مردم شناخته شده باشند حاوی این (بعد خبری) میباشند.

3-برخورد ها،اختلافها،تضادها....

اینگونه رویدادها(اختلاف یا تضاد) میان انسان با انسان،گروهها و ملتها با همدیگر ، حیوان با حیوان،انسان با حیوان،انسان با طبیعت و ...... است.

برخورد ممگن است بصورت جسمانی (طبیعی) یا فکری (ایدئولوژی) باشد.مثال.....

اخبار سرقت ،قتل،جنایت، تصادف،سیل و زلزله ،جنگ و اعتصاب سوئ استفاده های مالی،جدالهای سیاسی و غیره نمونه هایی از رویدادهایی است گه عامل برخورد ،اختلاف یا تضاد در آنهاوجود دارد.

4-استثنا ها ،شگفتیها......

بعضی از رویداد ها غیر عادی هستند ولی اشتثنا و شگفتی آور نیستند.اختراعات و اکتشافات را می توان بعنوان نمونه هایی از این بعد خبری نام برد.مثال......

دالاس تکزاس،اسوشتید پرس،دانشمندان مکتبهارو ارداعلام داشتند که عفونت های حاد(ویروسی)شبیه آنهایی که باعث سرما خوردگیهای شدید می شوند ممکن است در سکته قلبی تاثیر داشته باشند.

5-بزرگی و فراوانی تعداد ومقدار:

این بعد خبری فقط مربوط به اعداد و آمار است.ارقام ممکن است تعداد نفرات یا میزان خسارتهای جانی و مالی باشد.اهمیت این بعد خبری بیشتر است.

مثال::اگر در یک حادثه رانندگی 50 نفر کشته شوند ،ارزش خبری آن قابل مقایسه با حادثه ای که 2 نفر کشته داشته باشد ،نیست .باید توجه داشت که اهمیت اعداد و ارقام نسبی است و به موضوع رویدادبستگی دارد.

6-مجاورت::

یک خبر ممکن است برای یک نفر خبر نباشد ولی برای فرد دیگر خبر باشدیا برای یک شهر خبر باشد ولی برای شهر دیگر ارزش خبری یکسان نداشته باشد.مجاورت یه دو صورت می تواند برای خواننده ارزش خبری داشته باشد.

الف::مجاورت جغرافیایی                  ب::مجاورت معنوی

الف::مجاورت جغرافیایی::

اگر سرقتی در همسایگی منزل شما روی دهد از ارزش خبری بیشتری برای شما بر خوردار است تا این که سرقت در کشور دور دستی مثل مکزیک روی داده باشد.خواننده روزنامه در درجه اول مایل است در مورد رویدادهای محل یا شهر که در آن زندگی می کنداطلاع حاصل کند، بعد استان و کشور خودش و در مرحله آخر کشور های دیگر.از جنبه این بعد خبری ،هر چه فاصله رویداد تا شهری که خواننده در آن زندگی می کند دورتر باشد،ارزش خبری این بعد کمتر است .تنها در صورتی حادثه ای که در محلی دور افتاده برای خوانندهارزش خبری پیدا می کند که تا حدی به او مربوطشود یا به عبارت دیگر،ارزش مجاورت معنوی پیدا می کند.

ب:: مجاورت معنوی::

تحقیقاتی کا در زمینه ارزشهای خبری انجام شد نشان می دهند که بعد معنوی در بسیاری از موارد اگر برای خواننده بیشتر از بعد مجاورت جغرافیایی ارزش خبری نداشته باشد،ارزش خبری کمتری هم ندارد.

برای یک خواننده ایرانی فعالیتهای ایرانیان یا مقامات دولتی در خارج از کشور در بسیاری از زمینه ها می تواند بعد مجاورت معنوی برای ایرانیان داخل و خارج از کشور داشته باشد.

7-زمان یا تازگی خبر (رویداد)

رویدادی که امروز اتفاق افتاده است اگر امروز گزارش نشود از جنبه کار روزنامه نگاری از ارزش آن کاسته می شودو یا اصلاً بی اهمیت می شود.

از نظر انتقال پیامها ی خبری روزنامه با یکدیگر در حال رقابت هستند.اگر خبر به موقع منتشر نشود. خواننده به منابع دیگر خبری (رادیو،تلویزیون و....)روی خواهد و نیاز خبری خود را از آنان تامین خواهد کرد .تصور کنید خبری بصورت زیر در روزنامه امروز منتشر شده باشد.

تهران:::وزارت بهداری در سال گذشته طی اطلاعیه ای شایع شیوع بیماری تیفوس در کشور را تکذیب کرد.خبر فوق چون کهنه است بدون ارزش خبری میباشد .بجای (سال گذشته)کلمه (امروز) را بگذارید و خبر را دوباره بخوانند.تمامی آنچه که بیان باشد ارزشهایی بودند که به لحاظ خبری در بین روزنامه نگاران از اهمیت ویژه ای بر خورداراست . این نکته را باید تاکید کرد که ارزشهای خبری گاهی به تنهایی و گاهی با ترکیب واقعه را بوجود می آورند و میزان اهمیت و ارزشی آنهانسبی است، بنا براین (خبر)گزارشی از واقعیتهاست که دارای یک یا چند ارزش خبری باشد.

آمادگی برای گرفتن خبر::

روزنامه نگاران فعال و علاقمند به حرفه خویش با تکیه بر آگاهی و تجربه واقعند که تهیه خبر در هر ساعت از شبانه روز از هر جا که مقدور و میسر است.جستجو و یافتن خبر همیشه به یک شیوه انجام نمی گیرد،بلکه در شرایط زمانی و مکانی متفاوت راهها و روشهای گوناگون باید برای کسب خبرانتخاب کرد و برای یافتن هر خبر باید شیوه خاصی به کار برد.با توجه به جنبه های مشترک در کار یافتن انواع خبرها ،روش کلی زیر را می توان بکار برد و دنبال کرد.....

دریافت خبر:::
دریافت خبر ساده ترین مرحله دریافت است و دشوارترین آن (تجلیل و تحقیق)خبر است.

1-دریافت خبر:::

خبر هایی که بخش اعظم آن بدون دخالت خبر نگاران بدست آید به مطبوعات برسد(دریافت خبر) گفته می شود. اینگونه خبرها و رطلاعات بوسیله اشخاص یا سازمان هایی که در انتشار آنها ذینفع اند در اختیار روزنامه قرار می گیرند.اعلامیه های دولتی،اطلاعیه های منفی و گزارش مربوط به مصاحبه ها و کنفرانس های مطبوعاتی از این قبیل است .البته بخشی از این خبرها را ممکن است خبر نگاران به دست آورند.بدیهی است که هر روز صدها اعلامیه و اظهار نظر مختلف از افراد و مقامات و سازمانهای دولتی و خصوصی در یافت می کنند . اما چون همه این مطالب به علت مهم و جالب نبودن ،قابل درج در روزنامه نیست و یا صفحه های روزنامه محل کافی برای چاپ تمام آنها وجود ندارد،نویسندگان سرویسهای تحریر یه فقط بهترین و جالب ترین مطالب رسیده را بر می گزینند و برای انتشار آماده می کنند.

2-جمع آوری خبر::

اگر خبرها به طور مستقیم از سوی اشخاص ذینفع به روزنامه نرسد.خبر نگاران موظف اند به جستجو و جمع اوری آن بپردازند.در پاره ای موارد خبرها جنبه سری و مخفی دلرند و افراد و سازمان ذینفع کوشش دارند از انتشار اینگونه خبرها جلو گیری کنند و به همین لحاظ کسب و انتشارآن بوسیله روزنامه دشوار است اما دربسیاری موارد اطلاعات مربوط به وقایع خبری جنبه سری و مخفی ندارد و اگر خبر نگار در جستجوی آن باشد به آسانی می تواند پرده ابهام و مخفی کاری را از روی آن کنار بزند و آن را منتشر سازد.

مثلاً ::خبر های مربوط به محصولات صنعتی،فعالیتهای عمرانی،اقدامات نو سازی و مسائل آموزشی و تحقیقاتی و امثال آن را مقامات دارنده به سهولت و با کمال میل در اختیار خبر نگاران می گذارند . امااگر خبر نگار برای گرفتن آن خبر نرود،در صورتی که مقامات مذکور در صدد استفاده تبلیغاتی نباشدهرگز مستقیماً برای انتشار آن در مطبوعات پیشقدم نمی شوند.

3-کشف خبر::

در پاره ای مورد ها خبر پنهان و مخفی است، یعنی نه تنها پرده ابهام آن را پوشانده، بلکه دارند ،خبر به علل و دلائل خاص خبر نگار را از دست یافتن به آن باز می دارد و به این طریق نه تنها وجود خبر را منکر می شودبلکه به طور عمومی به منظور جلوگیری از کشف خبر،مشکلات و موانعبسیاری بر سر راه خبر نگار ایجاد می کند،در این قبیل موارد خبر نگار در جهت عکس منبع خبر که جلو گیری از افشای خبر را وطیفه خود می داند موظف است خبر را کشف کند و برای چاپ در اختیار روزنامه بگذارد.به این ترکیب نبردی برای کشف آغاز می شود طرفین تاکتیک های گوناگون برای مغلوب ساختن یکدیگر به کار می برند .یک خبر نگار ماهر و هوشمند و پیگیر غالباً در این نبرد پیروز می شود و خبر رابدست می آورد.

خبر نگار در چنین شرایطی وطیفه دارند مانند یک کار آگاه دقیق ،خونسرد و هوشیار و شریف کار جستجو خبری را ادامه دهد. با توجه به اینکه دارند . اصلی خبر حاضر نیست خبر را فاش کند، خبر نگار می تواند سطح جستجو را در یک حرکت تاکتیکی پایین بیاورد و به خبر دست یابد،فی المثل هنگامی که خبر های سیاسی را نمی توان مستقیما از مقامات عالی یا معاونان آنان بدست آورد،مراجعهبه روسای دفتر های آنان وقتی رجوع به کارمندان پایین دست و پیشخدمت های وابسته می تواند مفید و کار ساز باشد.

اخبار قضایی نیز توسط منشی های دادگاههاو مامورین بایگانی بوسیله پرستاران به سهولت قابل وصول است.همچنین می توان خبر های مربوط به حوادث و رویدادهای عادی زندگی را در تماس و ارتباط با مستخدمین منرل ها و اماگن بدست آورد.

با تمام احوال،نباید فراموش کرد اخباری که به این ترتیب و طریق بدست می آید اغلب احتیاج به تائید مقامات و اشخاص بالاتر دارد.بنابراین یک خبر نگار محتاط و دقیق ،پس از کشف خبر،برای اطمینانکامل یافتن از صحت آن،باید به نحوی با کسانی اطلاعات کاملتری دارند تماس بگیرند و خبرش را مورد تائید قرار دهد.

بدیهی است که وقتی خبرنگار به اصل خبر دسترسی یافت،کسانی که در آغاز حاضر نشده بودند خبر را در اختیار او بگذارند،قاعدتاًاز تائید آن خود داری نمی کنند.

4-تحلیل و تحقیق::

هنگامی که برای کسب خبر منابع مستقیم وجود نداشته باشد یا منابع موجود کافی نباشد،روزنامه نگار باید به تحقیق و تحلیل قرائن و شواهد بپردازد.در این موارد خبر نگاران ماهر و تیزهوش می توانند با بررسی دقیق خبرهای موجود و مقایسه آنها با یکدیگر به یک خبر مهم دست یابند.در این مورد در روزنامه های بزرگ دنیا سرویس های مهم (بررسی مطبوعات)وجود دارد که وظیفه آنها کسب خبر از طریق تجربه و تحلیل مطالب رورنامه ها و مطبوعات است.

با این همه خبر نگارانی که با تحقیق در مطبوعات و تجربه و تحلیل مطالب آن در پی کسب خبر هستندخبرهای بدست آمده را با قید احتمال و احتیاط منتشر می کنند تا از لحاظ صحت و صداقت در عمل انتقاد و تردیدی بر کارشان وارد نشود.

                                  یا ابوالفضل العباس (ع)