چگونه فرزندانمان را با کتاب و کتابخوانی مانوس کنیم
چگونه فرزندانمان را با کتاب و کتابخوانی مانوس کنیم
تدوین جعفر سعیدی
اولین نشانه موفقیت بچه ها در مدرسه ، مطالعه در خانه است . برای اینکه بچه ها در خانه مطالعه کنند باید یک الگوی رفتاری داشته باشند که در خانه مطالعه می کند . اگر والدین کتاب بخوانند فرزندانشان نیز اهل خواندن می شوند و اگر والدین اهل مطالعه نباشند فرزندانشان نیز اهل مطالعه نخواهند شد و به نظر این بچه ها خواندن فعالیتی است که صرفاً به مدرسه مربوط می شود . اگر مایلید فرزندتان در مدرسه موفق باشد و به مطالعه عشق بورزد اگر می خواهید فرزندتان را کتابخوان بار بیاورید خودتان نیز باید مطالعه کنید .
اصولاً بچه ها بیشتر با هدف سرگرمی کتاب می خوانند و گاهی از این که می توان به منظور کسب اطلاعات نیز مطالعه کرد بی خبرند . ولی بزرگسالان اغلب به منظور کسب اطلاعات مطالعه می کنند چون مطالب مطالعه شده بخش عمده ای از کار روزانه آنهاست .
شما بعنوان والدین می توانید نقش مهمی در علاقه مند ساختن فرزندانتان به مطالعه داشته باشید و برای این امر مهم راه های مختلفی وجود دارد . به عنوان مثال اگر اطلاعاتی را که از مطالعه خود به دست می آورید با فرزندانتان در میان بگذارید . یکی از مهم ترین کارهایی که می توانید برای بچه ها انجام بدهید این است که با صدای بلند برایشان کتاب بخوانید .
بررسی ها نشان داده اند که بین ساختار خانوادگی و موفقیت بچه ها در خواندن ، روابط دوجانبه ای وجود دارد که یکی از مهم ترین آنها در حیطه روابط با بزرگسالان است . پدر بزرگ و مادر بزرگ می توانند کمی بار را از دوش آنها بردارند البته در این مورد بچه های بزرگتر نیز می توانند موثر باشند بچه های کوچک تر از صرف وقت با خواهران و برادران بزرگتر خود سود می برند .
طبق پژوهش های انجام شده صرف نظر از وضعیت اقتصادی ، اجتماعی بچه هایی که به خواندن علاقه مندند چند خصوصیت مشترک دارند .
ü والدینشان از آنها انتظار تحصیلی بالایی دارند .
ü والدین یا خواهر و برادر بزرگترشان در انجام تکالیف مدرسه به آنها کمک می کنند .
ü والدین آنها با صدای بلند کتاب و دیگر مطالب را برایشان می خوانند .
ü آنها در خانه کتاب دارند .
سعی شود کتاب را در دسترس بچه ها قرار دهید چرا که بچه ها برای علاقه مند شدن به مطالعه باید بتوانند به کتاب دسترسی پیدا پیدا کنند .
همیشه با خود کتاب داشته باشید .
سعی کنید به هر جا که می روید همراه خود کتاب داشته باشید ، چرا که اصولاً بچه ها از انتظار کشیدن متنفرند . مثلاً اگر مطب دندانپزشکی بیش از حد شلوغ باشد ، حتی خوش خلق ترین بچه ها نیز رفتاری از خود نشان می دهند که والدین را به ستوه می آورد ، تنها راه علاج این است که خود را با سرگرمی های گوناگون برای موقعیت های اضطراری مجهز کنید پس هر جا که می روید کتاب را بخشی از اثاثیه خود قرار دهید و قبل از این که از خانه خارج شوید از فرزندتان بخواهید کتاب یا مجله مورد علاقه خود را بیاورد . از دیگر راه های مهم برای تشویق بچه ها به مطالعه این است که به عنوان پاداش به فرزندتان کتاب بدهید.بچه ها به خاطر گرفتن نمره های خوب در مدرسه مستحق پاداش و تشویقند . وقتی از مطالب خواندنی به عنوان پاداش استفاده می کنید این مفهوم را نزد بچه ها تقویت می کنیدکه کتاب،مجله و حتی مجلات مصور فی نفسه با ارزشند.
قابلیت دسترسی ، قابلیت خواندن و علاقه ، در واقع مراجعه مکرر به کتابخانه هر سه پیش نیاز را فراهم می کند ، والدینی که رفتن به کتابخانه را جزو برنامه زندگی خود قرار می دهند به بچه های خود خدمت بزرگی می کنند . والدین می توانندفرزندان را یاری کنند تا درکتابخانه مطالبی را پیدا کنندکه با سن وتوانایی خواندنشان هماهنگی دارد و از این طریق خواندن را به صورت یک عادت مشترک خانوادگی در آورند شاید بسیاری از خانواده ها قادر به خرید کتاب دلخواه نباشند به این ترتیب مراجعه منظم به کتابخانه مدرسه می تواند به آنها در این مورد کمک کند .
اصلاح رفتار بچه ها در ارتباط با مطالعه
همیشه در ارتباط با علاقمندی فرزندتان به مطالعه ، شما باید اطمینان حاصل کنید که فرزندتان برای خواندن آمادگی دارد یا نه . اطلاعات زمینه ای بچه ها ، یعنی تجربیاتی که بچه ها با خود به مدرسه می آورند و در آمادگی آنها برای خواندن عاملی کلیدی محسوب می شود ، درک تصویری در بچه ها با سرعت متفاوتی رشد می کند، گاهی ناتوانی در تمرکز به مشکلات جسمی مانند کم خونی ، کمبود خواب و سوء تغذیه برمی گردد ولی مشکلات عاطفی ، عامل موثر دیگر ، درک درونی بچه ها از ساختار و دستور زبان است . اگر بچه ها بتوانند درک درونی داشته باشند ، مسلماً آنچه را می خوانند بهتر می فهمند .
در واقع تمایل بچه ها برای خواندن تابع دو چیز است ؛ اول رشد عاطفی آنها و دوم برخوردهایی که درخانه می بینند . اگر شما با صدای بلند برای بچه ها کتاب می خوانید به او نشان داده اید که خواندن کار با ارزشی است . بچه ها با علاقه برای یادگیری و شرکت فعال در کتابخوانی مدرسه می روند .
خواندن فعال را تشویق کنید .
خوانندگان و شنوندگان فعال نسبت به خوانندگان و شنوندگان منفعل مطلب را بهتر می فهمند . شما نیز وقتی هوشیار هستید و سوال می کنید و در باره روایت شخص مقابل اظهار نظر می کنید ، گفت و گو را بهتر از حالتی که فقط سخنان گوینده را می شنوید ، دنبال می کنید و به خاطر می آورید . در واقع یادگیری فعال یک مهارت است که بچه ها لزوماً به صورت خود به خود به آن دست نمی یابند و باید این نوع یادگیری را به آنان بیاموزید . مثلاً زمانی که داستانی را برای بچه ها می خوانید ، در باره شخصیت ها و وقایع داستان سوالاتی از او بپرسید و نظر وی را در باره تصاویر ، شخصیت پردازی و طرح داستان بپرسید . تعریف کردن یکی از مهارت های مهم تفکر انتقادی است . ممکن است ساده به نظر برسد ، ولی واقعاً پیچیده است . بچه ای که می خواهد یک قصه را تعریف کند باید اصول ترتیب ، شخصیت پردازی ، طرح و درونمایه را درک کند . بچه هایی که می توانند داستانی را به ترتیب از اول تا آخر و یا حذف جزییات زاید ، اما با حفظ مفاهیم اصلی تعریف کنند ، از مهارتی مفید و کاربردی برخوردارند . اگر می خواهید به فرزندتان کمک کنید این مهارت را بدست آورد او را تشویق کنید داستان های آشنای خود را از بر تعریف کند یا هنگام صرف غذا از فرزندتان بخواهید خلاصه یکی از کارهایی را که در مدرسه انجام داده ، بازگو کند .
برای فعال شدن موارد فوق تاکید و سفارش کنید که فرزندتان عضو کتابخانه مدرسه شود .
بچه ها را تشویق کنید با شخصیت ها همانند سازی کنند
تجربه نشان داده است که داستان هایی می توانند ما را عمیقاً تحت تأثیر قرار دهند که بتوانیم با شخصیت های آنها ارتباط برقرار کنیم . چه داستان تخیلی باشد و چه واقعی شخصیت های داستانی می توانند در ارائه الگوی رفتاری خوب برای بچه ها نقش موثری داشته باشند همان طور که در قصه های سنتی نمونه های اخلاقی فراوان است .
پیاژه می گوید که توانایی بچه ها برای گذاشتن خود در جای دیگران ، یکی از قدم های مهم رشد اوست . خواندن داستان های خوب که شخصیت های آنها خوب پرداخته شده اند به بچه ها کمک می کند این قدم مهم را بردارند و به سوی بزرگسالی حرکت کنند .
نتیجه گیری
ü سعی کنید فضایی ساکت ، راحت و روشن برای مطالعه فرزندتان در منزل فراهم آورید و زمان کافی را در اختیار او قرار دهید تا بتواند فارغ از کار خانه ، گفتگو با اعضای خانواده و فعالیت های دیگر بدون مزاحمت به مطالعه بپردازد و در بطن کتاب فرو رود و با آن کاملاً درگیر شود .
ü برای تماشا کردن تلویزیون ، محدودیت تعیین کنید چرا که وقتی فرزندتان مشغول تماشای تلویزیون است کتاب نمی خواند . بد نیست این واقعیت را بدانید که 75 درصد از بچه هایی که خواندن آنها پایین تر از سطح متوسط است قبل از رفتن به مدرسه تلویزیون تماشا می کردند .
ü با مربی پرورشی فرزندتان همکاری کنید . روش درست این است که رابطه با مربی پرورشی فرزندتان برقرار کنید تا بتوانید به راحتی با او صحبت کنید و شما نیز باید بتوانید توصیه مربی پرورشی را در باره مطالب خواندنی علی الخصوص کتاب خوانی یا عضویت در کتابخانه جویا شوید .
یادآوری مهم : به همین منظور کتابخانه مدرسه فعال شده در نتیجه اولیای محترم می توانند همکاری کنند تا فرزندشان از کتابخانه مدرسه کتاب دریافت نمایند و عضو آن شوند .
ü اگر فرزندتان نمی تواند با موفقیت کتاب بخواند طبیعی است که مضطرب می شوید اما لازم است آرامش خود را حفظ کنید و به علل عدم موفقیت فرزندتان بیندیشید طوری برخورد نکنید که فرزندتان هرگز به خواندن کتاب عشق نورزد .
ü در پایان انتظار دارد که اولیای محترم ضمن بازدید از کتابخانه مدرسه نسبت به اهمیت خواندن کتاب توسط فرزند دلبندشان با ما همکاری کنند تا انشاء ا... فرهنگ کتابخوانی در فضای باطراوت مدرسه جای بیفتد .
